صرفه جویی ۳۶۰ میلیون دلاری با تولید ۴۵ محصول نانوکاتالیست ایرانی

به گزارش ابرنت به نقل از مهر، ایران با اتکا به توان فناورانه داخلی و تولید نانوکاتالیست های پیشرفته، موفق شده است گام بلندی در راه صادرات محصولات دانش بنیان بردارد. بر مبنای جدیدترین آمار، پارسال صادرات نانوکاتالیست های ایرانی به ارزش ۱۲ میلیون دلار به کشورهایی همچون عراق، ترکیه، روسیه و ونزوئلا انجام شد؛ موفقیتی که نشان دهنده جایگاه رو به رشد ایران در بازار جهانی این محصولات است. نانوکاتالیست ها که نقشی کلیدی در صنایع نفت و پتروشیمی ایفا می کنند، حال نه تنها نیاز داخلی کشور را تا حد زیادی تامین کرده اند، بلکه توانسته اند بازارهای خارجی را نیز جذب نمایند. این روند علاوه بر افزایش درآمد ارزی، به ارتقاء برند ایران در زمینه فناوری های راهبردی کمک کرده است. صادرات این محصولات، در کنار صرفه جویی ۳۶۰ میلیون دلاری از محل کاهش واردات، نشان داده است که نانوکاتالیست های ایرانی توانسته اند همزمان به دو هدف اصلی کشور یعنی خودکفایی و حضور در بازارهای بین المللی پاسخ دهند.
در سالهای اخیر، نانوکاتالیست ها به عنوان یکی از مهم ترین ابزارهای فناورانه برای افزایش راندمان در صنایع نفت و پتروشیمی مورد توجه قرار گرفته اند. ایران نیز با اتکا به توان داخلی و سرمایه گذاری هدفمند در حوزه فناوری های پیشرفته، توانسته است به جایگاهی مهم در این حوزه برسد. دستاوردهای اخیر در زمینه تولید و به کارگیری نانوکاتالیست ها نه تنها منجر به افزایش تولید و صادرات شده، بلکه صرفه جویی ارزی قابل توجهی را نیز به دنبال داشته است.
بر اساس جدیدترین آمار، حجم فروش نانوکاتالیست های ایرانی پارسال به ۱۱۴ هزار و ۶۰۰ میلیاردریال رسیده است. علاوه بر آن، صادرات این محصولات به کشورهای عراق، ترکیه، روسیه و ونزوئلا با ارزشی معادل ۱۲ میلیون دلار انجام گرفته و سهم ایران در بازارهای بین المللی را تقویت کرده است. این ارقام نشان داده است که فناوری نانو در قسمت کاتالیست، توانسته از مرحله آزمایشگاهی فراتر رود و به یک محصول راهبردی برای کشور تبدیل گردد.
یکی از مهم ترین نتایج توسعه نانوکاتالیست های ایرانی، کاهش احتیاج به واردات و درنتیجه صرفه جویی ارزی بوده است. برآوردها نشان داده است که تنها در امسال، با تولید داخلی و کاهش واردات، حدود ۷۵ میلیون دلار صرفه جویی در واردات بنزین محقق شده است. در مجموع، صرفه جویی ارزی ناشی از تامین این محصولات در داخل کشور تابحال به رقمی بالغ بر ۳۶۰ میلیون دلار رسیده است؛ رقمی که مبین نقش راهبردی نانوکاتالیست ها در اقتصاد انرژی ایران است.
تا به امروز، بیشتر از ۴۵ محصول متنوع از انواع نانوکاتالیست ها توسط ۱۱ شرکت داخلی تولید و به بازار عرضه شده اند. این محصولات حال در قلب پالایشگاه ها و مجتمع های پتروشیمی کشور به کار گرفته می شوند و توانسته اند نیاز کشور به کاتالیست های وارداتی را به حداقل برسانند.
کاربرد نانوکاتالیست های ایرانی علاوه بر منافع اقتصادی، آثار مهمی بر امنیت انرژی کشور نیز داشته است. با بومی سازی این محصولات، وابستگی صنایع نفت و پتروشیمی به واردات کاتالیست های خارجی کم شده و این امر به مفهوم ارتقاء اقتدار اقتصادی و افزایش تاب آوری صنعت در مقابل تحریم ها و محدودیت های خارجی است. از طرف دیگر، افزایش راندمان در واحدهای پالایشی و پتروشیمی به کاهش کمبود انرژی در کشور نیز کمک کرده و قدمی مهم در جهت بهبود تراز تولید و مصرف انرژی شمرده می شود.
یکی از برجسته ترین نمونه های موفقیت در این عرصه، به کارگیری کاتالیست واحد RCD ساخت شرکت «اکسیر نوین فرایند آسیا» در پالایشگاه شازند اراک است. این کاتالیست در اوایل سال ۱۴۰۳ جایگزین نمونه خارجی شد و عملکردی فراتر از انتظار نشان داد. بررسی ها حاکی از آنست که کاتالیست ایرانی توانسته ۴۰ درصد عملکرد بهتر نسبت به نمونه وارداتی ارائه کند و با طول عمر بیشتر، راندمان واحد پالایشی را بشکل قابل ملاحظه ای افزایش دهد.
نتایج این جایگزینی تنها به بهبود عملکرد محدود نبوده، بلکه صرفه جویی قابل ملاحظه ای نیز به دنبال داشته است. در همین پروژه، استفاده از کاتالیست ایرانی سبب صرفه جویی ۱۱۰ میلیون لیتر بنزین شد؛ رقمی که معادل ۷۵ میلیون دلار کاهش هزینه واردات بنزین است. این موفقیت یکی از بزرگ ترین پروژه های جایگزینی سال در صنعت پالایشگاهی کشور بشمار می رود و نشان داده است که تولید داخل نه تنها از نظر کیفیت، بلکه از منظر اقتصادی نیز برتری دارد.
امروز قشر بزرگی از پالایشگاه ها و پتروشیمی های کشور از نانوکاتالیست های ایرانی بهره می برند. پالایشگاه های تهران، آبادان، تبریز، اصفهان و اراک همچون مصرف کنندگان اصلی این محصولات هستند. همینطور پتروشیمی های بزرگ کارون و بندرامام نیز به جمع مشتریان این فناوری پیوسته اند. این گستره مصرف کنندگان نشان داده است که اعتماد به محصولات داخلی در بالاترین سطوح صنعت نفت و پتروشیمی شکل گرفته و نهادینه شده است.
با توجه به موفقیت های به دست آمده، چشم انداز توسعه نانوکاتالیست ها در کشور بسیار روشن است. افزایش سرمایه گذاری در مطالعه و توسعه، گسترش بازارهای صادراتی و ادامه حمایت های دولتی می تواند جایگاه ایران را به عنوان یکی از بازیگران اصلی در بازار جهانی کاتالیست تثبیت کند. اگر روند کنونی ادامه یابد، میتوان انتظار داشت که در سال های آتی نه تنها نیاز داخلی به صورت کامل از راه تولید بومی تامین شود، بلکه صادرات نانوکاتالیست های ایرانی نیز به یکی از منابع مهم درآمد ارزی کشور تبدیل گردد.